Dia di lucha pa libertat (1795) – Dag van de vrijheidsstrijd.

De Curaçaose slavenopstand van 1795 was een van de belangrijkste georganiseerde verzetsactiviteiten op de Nederlandse Antillen. De massale opstand, die een maand duurde maar uiteindelijk strandde, stond onder leiding van Tula. Tula is één van de belangrijkste vrijheidsstrijders uit de Nederlandse geschiedenis. In 2010 is hij uitgeroepen tot nationale held van Curaçao. Ieder jaar wordt op 17 augustus de opstand die onder zijn leiding gevoerd werd, herdacht op de ‘Dia di lucha pa libertat’ (vertaling uit Papiamentu: Dag van de vrijheidsstrijd), ook wel de ‘Tula herdenking’.

Tula werkte jarenlang in slavernij op plantage Kenepa (Knip) in het westen van Curaçao. Hij protesteerde tegen het onrecht dat slaven door hun meesters werd aangedaan en streefde naar vrijheid en gelijkheid. Hij sprak zijn medeslaven toe en nam het initiatief om op 17 augustus 1795 samen met ongeveer veertig tot vijftig medeslaven het werk neer te leggen en naar zijn eigenaar Casper Lodewijk Van Uytrecht te gaan om voor hun vrijheid te pleiten. Onder Tula’s leiding trokken rond de tweeduizend slaven op naar de gouverneur in Willemstad.

Slavernij was in die tijd zeer gebruikelijk en Curaçao was zelfs een belangrijke post voor slaven. Rond 1795 groeide de onvrede op de plantages vanwege de verslechterde leef- en werkomstandigheden. Slaven klaagden over het schaarse voedsel, de dure levensmiddelen die ze zelf moesten kopen. Daarnaast heerste er onvrede over de onrechtvaardige en zware straffen die werden uitgedeeld. Tula protesteerde tegen deze gang van zaken en wees de meesters erop dat ze zelfs niet volgens hun eigen regels handelden. Toen in 1795 de Bataafse Republiek, het huidige Nederland en daarmee ook de Nederlandse Antillen, onder Frans regime kwam en het gerucht ging dat de slaven op Haïti onder Frans bewind bevrijd waren, meende hij eindelijk stevige grond te hebben om hetzelfde voor de slaven van Curaçao op te eisen.

We weten niet veel van hem, maar uit de weinige bronnen die over Tula bestaan, blijkt dat hij goed geïnformeerd is, zeer welbespraakt in verschillende talen, en een gerespecteerd leider. Hij zet zich samen met andere leiders, zoals Bastiaan Carpata en Louis Mercier, in voor het einde van de slavernij. Om te pleiten voor de vrijheid van alle slaafgemaakten op Curaçao, gebruikt Tula argumenten uit de politiek, uit de veranderende regelgeving van die tijd en uit de christelijke leer. Hij is niet uit op macht, of op geweld, maar gaat de gewapende strijd ook niet uit de weg.

Het is niet verrassend dat ook de gouverneur geen oor heeft voor Tula’s pleidooi. Het vreedzame protest loopt derhalve op niets uit, de woede en de frustraties lopen daarom hoog op, de wapens worden opgepakt en een gewelddadig, dramatisch conflict tussen een bataljon Nederlandse soldaten en de twaalfhonderd opstandige slaven is niet meer af te wenden.

Op 20 augustus, en daarna nog eens van 25 tot 30 augustus, wordt hevig gevochten tussen het leger en wel tweeduizend slaven. Velen sterven, velen raken gewond, en velen vluchten. De opstandelingen worden aangemoedigd om zich over te geven. Er worden hoge beloningen uitgeloofd voor wie de leiders van de opstand gevangen weet te nemen. Op 18 september 1795 werd Tula verraden en ter dood veroordeeld.

Tula heeft het zelf niet meer mogen meemaken, maar zijn strijd is niet voor niets geweest. Zijn opstand wordt gezien als belangrijke eerste stap in de emancipatie van de zwarte bevolking van Curaçao. Op 20 november 1795 worden nieuwe regels voor de behandeling van slaven bekendgemaakt. De overheid wil de levensomstandigheden van slaven verbeteren, in de hoop nieuwe opstanden te voorkomen. En uiteindelijk maken opstanden zoals die van Tula het slavernijsysteem onhoudbaar. Het verzet van slaafgemaakten is een van de redenen waarom 68 jaar later de slavernij wordt afgeschaft.